Các bạn ảnh, khi cầm trên tay chiếc máy ảnh dùng phim 35mm đầu tiên, đại đa số đều được gắn kính 50mm. Có bao giờ bạn tự hỏi lí do vì sao tiêu cự 50mm lại phổ dụng đến như vậy?
Người ứng dụng tiêu cự 50mm này vào sản phẩm nhiếp ảnh thương mại đại trà là cha đẻ của hãng Leica, ông Oskar Barnack. Oskar Barnack, sau khi chế tác ra chiếc máy ảnh dùng phim 35mm đầu tiên trên thế giới, đã tìm kiếm một ống kính có tiêu cự tương đương với độ dài đường chéo của tấm phim này (35mmx24mm), tức là 43,3mm, để trang bị cho chiếc máy ảnh sơ khai.
Vì sao ông ta phải lựa chọn như vậy? Vì theo các phép tính quang hình học, sự kết hợp giữa ống kính và khuôn hình có tiêu cự và đường chéo bằng nhau sẽ cho ta khung cảnh có tương quan khoảng cách giữa các vật giống với mắt người nhất. Tương quan khoảng cách này chính là sự xa gần biểu kiến của vật gần và vật xa ta khi nhìn. Dùng kính quá dài, tương quan này ngắn lại, ta có cảm giác hai vật gần nhau hơn thực tế. Dùng kính góc quá rộng, tương quan này dài hơn, ta có cảm giác hai vật xa nhau hơn thực tế. Với sự kết hợp đã nói, tương quan xa gần biểu kiến trên hình sẽ đúng với mắt người nhìn nhất. Đây được xem là một yếu tố quan trọng, giúp người ta làm quen với máy ảnh thuở sở khai một cách dễ dàng hơn.
Như đã nói, Oskar Barnack cố ý tìm một ống kính thỏa mãn yêu cầu trên, nhưng thật không may, ông ta không tìm thấy kính nào có tiêu cự gần với độ dài 43,3mm hơn ống kính 50mm f3.5 mà hãng Leitz đang có sẵn. Vậy là ông ta lấy kính này để gắn cho chiếc Leica đầu tiên.
Đó là sự lựa chọn của Oskar, nhưng vì sao tất cả các hãng máy ảnh khác lại phải tuân theo sự lựa chọn này? Thực tình, họ không có sự lựa chọn nào khác tốt hơn cả. Họ muốn chế tác các ống kính có tiêu cự 43,3mm lắm chứ, hoặc giả 43mm, 42mm, 40mm cũng được. Vấn đề ở chỗ, thân máy ảnh có một độ dày nhất định, độ dày này quyết định độ dài hội tụ của ánh sáng từ ống kính lên tấm phim (flange focal distant). Độ dài hội tụ này trên các máy dùng phim 35mm xê dịch trong khoảng 30mm đến 50mm. Để làm các ống kính có tiêu cự ao ước trên mà vẫn đảm bảo độ dài hội tụ trong khoảng đó, họ phải hy sinh các khẩu độ lớn trên ống kính, vì yêu cầu thiết kế không cho phép.
Máy có độ dài hội tụ càng lớn thì khó khăn này càng gay gắt. Vì lẽ đó, tiêu cự 50mm đã được lựa chọn để đảm bảo vẹn toàn các yêu cầu: Tương quan xa gần biểu kiến của ảnh tương đương với mắt người nhìn; Và chi phí sản xuất tương đối rẻ tiền mà vẫn có thể đạt được khẩu độ lớn f1.8, f1.4 hoặc thậm chí f1.2.
Cũng vì lẽ này mà các hãng sản xuất máy ảnh trắc viễn kính dùng phim 35mm, có độ dài hội tụ nhỏ khoảng 30mm đến 35mm, có thể chế tác các loại ống kính tiêu cự 30mm, 35mm, 40mm có độ mở vô cùng to lớn đến f1.4. Đây không phải là một điều gì ghê gớm về công nghệ của họ cả. Các hãng máy ảnh khác đủ khả năng để làm điều đó, nhưng vấn đề là họ sản xuất những chiếc máy đơn kính phản chiếu có buồng gương to lớn từ 45mm đến 50mm, họ không có sự lựa chọn.
14/11/2015